Dış Ticarette Kullanılan Ödeme Türleri Nelerdir?

Dış ticarette kullanılan ödeme türleri ithalatçı ve ihracatçı firmaya göre çeşitlilik göstermektedir. Firmalar arasında gerçekleşen anlaşmada karşılıklı güven durumu ve yapılan iş sayısına göre farklı ödeme türleri tercih edilebiliyor. Tercih edilen ödeme türünde taraflara göre bazı riskler barındırır. Bu yüzden taraflar da kendi çıkarlarını gözeterek ödeme yöntemlerini tercih etme eğilimindedirler. Peki, bu ödeme türleri nelerdir? ve dış ticarette kullanılan ödeme türlerinin detayları nelerdir?

Ödeme Türleri Nelerdir?

Daha çok ihracatçı firma tarafından tercih edilen ve aslında ithalatçı ve ihracatçı firmalar için farklı sorumluluk ve riskler içeren beş farklı başlıkta toplanabilir. Bu ödeme yöntemleri aşağıdaki gibi sıralanmaktadır.

• Peşin Ödeme (Cash Payment)
• Mal Mukabili Ödeme (Cash Against Goods)
• Vesaik Mukabili Ödeme (Cash Against Documents)
• Kabul Kredili Ödeme (Acceptance Credit)
• Akreditifli Ödeme (Letter of Credit)

Dış Ticarette Kullanılan Ödeme Türlerinin Detayları Nelerdir?

Peşin Ödeme (Cash Payment)

Peşin ödeme yönteminde ithalatçı ve ihracatçı firmanın anlaşma yaptıktan ve mal sevkiyatı yapılmadan önce ücreti peşin olarak iletmek zorundadır. Bu ödeme yöntemine peşin ödeme (cash paymet) adı verilir. Peşin ödeme türünde sevkiyat süresince yaşanabilecek kaza, kayıp gibi olaylarla birlikte teslim sürelerinde yaşanan aksaklıkların sorumluluğu ithalatçı firmaya aittir. Bu ödeme yönteminde risk tamamen ithalatçı firmaya ait olduğu için günümüzde pek tercih edilmeyen bir ödeme yöntemidir.

Mal Mukabili Ödeme (Cash Against Goods)

Mal Mukabili ödeme yönteminde mal sevkiyatının tamamlanmış olması gerekir. Yani ihracatçı firmanın malı göndermesi ve ithalatçı firmanın teslim almış olması gerekiyor. Nakliyenin eşyaları teslimatı sonrası ithalatçı firma teslimatın başarılı bir şekilde gerçekleştiğine dair belgeler gönderir. Eşyalar ithalatçı firmanın eline ulaştıktan sonra eşyaların ödemesinin yapılması gerekir. Eşyaların nakliyesi tamamlandıktan sonra ithalatçı firma ödeme yöntemi olarak banka aracılığı ile ya da direkt olarak ihracatçı firmaya ödeme yapabilir. Peşin ödemenin tam tersi olarak mal mukabili ödeme yönteminde ise eşya transferi ve ödeme dahil tüm riskler ihracatçı firmanın sorumluluğundadır. Bu nedenle günümüzde çok sık tercih edilmez.

Vesaik Mukabili Ödeme (Cash Against Documents)

İhracatçı ve ithalatçı firma arasında gerçekleşen satış sözleşmesine bağlı kalarak ödeme yapılması işlemine vesaik mukabili ödeme denir. İthalatçı firma tüm eşyalar eline ulaştıktan sonra bu eşyaları temsil eden sevk vesaiklerinin ödeme ya da poliçe ya da bono karşılığında ödemeyi banka üzerinden tahsil eder. Ödeme esnasında ihracat bedeli gibi ek ödemelerin de yapılması gerekmektedir. Ödeme sadece banka üzerinden gerçekleştirilebilir.

Kabul Kredili Ödeme (Acceptance Credit)

Kabul kredili ödeme yönteminde çeşitli taahhütler bulunmaktadır. Ödemeler satış tamamlandıktan sonra belirlenen vadeye bağlı kalınarak ödenmektedir. Ödeme ithalatçı ve ihracatçı firmalar arasında poliçe veya anlaşmalar üzerine sağlanır. Bu ödeme sistemi kendi içinde üç farklı sisteme ayrılmaktadır.

• Kabul Kredili Vesaik Mukabili: Sevk edilen mala ilişkin vesaikin, alıcıya “poliçe kabulü” karşılığında teslim edildiği ödeme şeklidir. İthalatçıya yurt dışından vadeli mal satın alma olanağı sağlar. Banka tarafından poliçeye aval verilmesi halinde banka açısından ödeme taahhüdü doğurur ve satıcıya ek bir güvence sağlar.
• Kabul Kredili Akreditif: Akreditif temel olarak ithalatçının talebi üzerine bankası tarafından önceden belirlenmiş şartların ihracatçı(satıcı) tarafından yerine getirmesi ve bu durumu belgelerle kanıtlaması karşılığında ödeme taahhüdüne girmesidir. Ödeme sürecinde devreye güven unsuru olarak giren bankalar sadece belgeler üzerinden işlem yaparlar.
• Kabul Kredili Mal Mukabili: Mal mukabili işlemin bir poliçeye bağlandığı ödeme şeklidir. Banka tarafından poliçeye aval verilmesi halinde aval veren banka açısından ödeme taahhüdü doğurur ve satıcıya ek bir güvence sağlar.

Akreditifli Ödeme (Letter of Credit)

Akreditifli ödeme yöntemi genellikle ithalatçı firmanın talebi ile oluşturulmaktadır. Farklı ödeme yöntemleri yerine direkt olarak banka aracılığı ile ödeme yapılmasının talep edilmesi halinde akreditifli ödeme yöntemi tercih edilir. Bu ödeme yönteminde ithalatçı firmanın talimatı ya da direkt olarak banka adına işlemleri yürüten bankanın akreditif şartları geçerlidir. Akreditif şartları genel olarak şu şekilde sunulmaktadır:

İthalatçı firma, ihracatçı firmaya ya da bu firmanın emrine ödeme yapacağını kabul etmelidir. Bununla birlikte çeşitli düzenlemelerde ithalatçı firmalardan ihracatçı firma tarafından oluşturulan poliçeleri kabul edip bu poliçeler üzerinden ödeme yapmayı kabul etme zorunluluğu da getirilmektedir.

İhracatçı firmanın, ithalatçı firmaya ödeme yapacağı yöntemler için ya da poliçe üzerinden yapılacak ödemeler için çekilen tüm poliçeleri kabul etmesi için aracı bir bankayı yetkili kılması gerekir. Bu noktada ithalatçı ve ihracatçı firmanın ayrı ayrı yetkili kıldığı bankalar arasında evraklar düzenlenmektedir.